Natuurverschijnselen hebben in Nederland gezorgd voor een grootschalige import van fossielen. Er zijn twee natuurverschijnselen geweest die hier stenen hebben gebracht uit verre landen: de gletsjers uit het Saalien, de voorlaatste ijstijd, en een enorme rivier uit het Baltische gebied, de Eridanos. Beide hebben gezorgd voor een enorme hoeveelheid materiaal: de gletsjers vooral keileem, de rivier vooral grind. Zwerfkeien, keileem en grind zitten boordevol fossiele overblijfselen, afkomstig uit zo'n beetje elk gebied dat ten noorden en oosten van Sleeswijk-Holstein ligt. Deze en eerdere natuurverschijnselen hebben ervoor gezorgd dat de fossielen voor het oprapen liggen in Groningen, Hondsrug en Twente. Toen de ijstijd ten einde liep, is het ijs gesmolten en bleven de stenen liggen. Hieronder een overzicht van fossiele vindplaatsen in Nederland.
Sponzen zijn eencellige wezens die bestaan uit hard materiaal, een soort steigerwerk van kiezelnaalden of kiezelskeletjes, waartussen zich de zachte cellen bevinden. Er is wel sprake van enige samenwerking en verband tussen de cellen, maar niet van aparte organen, spieren of zenuwcellen. Het gedrag van een spons lijkt daardoor soms meer op een meercellig organisme. Sponzen zien eruit als bloemkelken of bekers. Dankzij de keizelskeletjes kunnen ze makkelijk fossiliseren.
Koralen zijn holtedieren, verwant aan de zoetwaterhydra, zeeanemonen en kwallen. Je zou koralen kunnen omschrijven als samenwerkende zeeanemonen. Ze bouwen ook samen een skelet, waar ze in of op zitten. Er zijn ook solitaire koralen; die groeien in hun eentje. Koralen kunnen erg groot worden en complete riffen vormen. Het bekendste rif is het Great Barrier Reef, aan de oostkust van Australië. Ook koraalriffen kunnen fossiliseren. Fossiele koralen worden onder andere aangetroffen in noordelijke zwerfstenen, het Krijt van Limburg, het strand van Cadzand en tussen de schelpen in de Achterhoek.
In Nederland kun je in een aantal musea zwerfsteenfossielen zien. Iemand die daar een grote bijdrage aan geleverd heeft is Harry Huisman. Hij is amateurgeoloog en een groot verzamelaar van zwerfsteenfossielen. In de provincie Groningen heeft Harry Huisman talloze zwerfsteenfossielen gevonden en geschonken aan het natuurmuseum in de stad Groningen. Dit museum is nu helaas gesloten en de collectie is in het Universiteitsmuseum van Groningen opgeslagen. Dankzij mensen als Harry Huisman weten wij veel over de geologie van Nederland en zullen wij in de toekomst nog meer spannende en interessante ontdekkingen doen.
- Jody Mijts
Balen, R.T. van 1988 Fluoriet als zwerfsteen. Grondboor & Hamer, nr. 3/4 , vol. 42, pag. 104-105
Hoogendoorn, W. 2007 Komt dat zien: zwerfstenenmonumenten in Nederland (deel 1). Grondboor & Hamer, nr. 3/4, vol. 61, pag. 72-78
Huisman, H. 1987 Een zeer bijzondere zwerfsteen van Emmen. Grondboor & Hamer, nr. 1, vol. 41, pag. 4-9
Huisman, H. 2003 Waarnemingen aan het Hondsrugsysteem in de provincies Drenthe en Groningen. Grondboor & Hamer, nr. 3/4, vol. 57, pag. 64-80
Huisman, H. 2007 Een bijzondere zwerfsteen in Haren (Gr.). Grondboor & Hamer, nr. 5, vol. 61, pag. 127-130
Koolhaas, J. 1980 Enige bijzondere mineralen in zwerfstenen. Grondboor & Hamer, nr. 1, vol. 34, pag. 35-36
Lippe, C.J. 1999 Vondstmelding uit Bemmel : een visotoliet en andere fossielen in fosforietknollen. Grondboor & Hamer, nr. 2, vol. 53, pag. 33-40
Oorde, K. van 2007 Op het verkeerde been. Grondboor & Hamer, nr. 5, vol. 61, pag. 126-126
Rhebergen, F., 1993 Ordovicische zwerfstenen in het Twents-Duitse grensgebied. Grondboor & Hamer, nr. 5, vol. 47, pag. 132-140
Rhebergen, F. 2001 Trilobieten in noordelijke zwerfstenen in Nederland. GEA, nr. 3, vol. 34, pag. 39-43
Reumer, J., 2008. Opgeraapt, opgevist, uitgehakt. - Uitgeverij Contact, Amsterdam. 288p.
Terpstra, B. 2007 Noordelijke zwerfstenen van de Noord-Veluwe. Grondboor & Hamer, nr. 3/4, vol. 61, pag. 80-84
Veenvliet, J. 1999 Zwerfkeien en keienkloppers. Grondboor & Hamer, nr. 5, vol. 53, pag. 98-100
Verhaard, L. 2007 Geologie van de voormalige keileemgroeves Hocht en Winterkampen bij Markelo. Grondboor & Hamer, nr. 3/4, vol. 61, pag. 91-95
Weertz, J. & E. Weertz 2005 Gesteenten langs de Maas. Grondboor & Hamer, nr. 5/6, vol. 59, pag. 101-108
Zijlstra, H. 2005 Geologisch Monument Bouwepet, Friesland. GEA, nr. 2, vol. 38, pag. 55-56