|
|
"Rhinoceros" etruscus werd al aan het eind van de 19de eeuw uit ons land beschreven (Stromer von Reichenbach, 1899). In een leemput bij Westerhoven waren talrijke fossielen van deze neushoorn gevonden. Zoveel, dat je uit de collecties van Naturalis en het Noord-Brabants Museum in 's Hertogenbosch vrijwel een complete voorpoot kan samenstellen. De klei van Westerhoven is gedateerd op Cromerien (Van Kolfschoten, 1989a). Overigens plaatst Guérin (1980) de vondsten van Westerhoven in Stephanorhinus hemitoechus, maar deze mening is niet door andere auteurs overgenomen.
Later werden ook veel fossielen van deze soort gevonden in het Limburgse Tegelen, waaronder een groot aantal kiezen (Bernsen, 1927). Loose (1960, 1975) plaatste, zoals in die tijd gebruikelijk, deze soort in hetzelfde geslacht als de Sumatraanse neushoorn, en noemde hem Dicerorhinus etruscus. Tegenwoordig prefereren de meeste wetenschappers om deze neushoorns in een apart genus te plaatsen, zodat in recente literatuur de Etruskische neushoorn Stephanorhinus etruscus wordt genoemd. Guérin (1980) voegt daaraan toe dat de Etruskische neushoorn tot de jongere van de twee ondersoorten behoort, Stephanorhinus etruscus brachycephalus. Volgens de nomenclatuurregels zou deze ondersoort echter S. etruscus hundsheimensis moeten heten.
Op grond van de ouderdom van de Oosterschelde fauna valt ook hier Stephanorhinus etruscus te verwachten. Na ruim een halve eeuw vissen is er slechts een neushoornfossiel gevonden. Het betreft een verafgesleten P4 uit de bovenkaak, die in 1980 werd opgevist. Hooijer (1981 a, b) beschreef deze kies als Dicerorhinus jeanvireti of D. etruscus. Diezelfde determinatie gebruikte hij voor een fragment van een bovenkaakskies dat was opgezogen bij Linden, ten noordoosten van 's Hertogenbosch. (Hooijer, 1985b). Later schreef hij de valse kies uit de Oosterschelde toe aan D. jeanvireti (Hooijer, 1985b). Van Kolfschoten (1989a) wees er echter op dat het onwaarschijnlijk is dat deze soort in Nederland voorkwam. Het Oosterschelde materiaal komt uit de Formatie van Tegelen (Drees, 1986) en de fauna lijkt sterk op die van de Franse vindplaats Chilhac, waarin Stephanorhinus etruscus gevonden wordt. De Vos et al. (1998) voerden in hun faunalijst van de Oosterschelde de kies dus op onder de naam Stephanorhinus cf. etruscus.
Ook uit de Noordzee (Post et al., 2001) en van Maasvlakte (Van Kolfschoten, 1989a; Van Kolfschoten & Vervoort-Kerkhoff (1989a, 1999) zijn fossielen van de Etruskische neushoorn bekend. De vondsten van de Maasvlakte werden ondergebracht in de ondersoort S. etruscus brachycephalus.
De Etruskische neushoorn leefde van zo'n twee miljoen jaar tot 800.000 jaar geleden. Belangrijke vindplaatsen zijn onder meer Puebla de Valverde (Spanje; Guérin & Heintz, 1971), Chilhac (Frankrijk; Boeuf, 1995), verscheidene vindplaatsen in Toscane (Italië; Mazza, 1988) en Untermassfeld (Duitsland; Kahlke, 2001b). In het rijke materiaal van laatstgenoemde vindplaats konden minsten elf individuen herkend worden, zodat we een goed beeld hebben van de anatomie van deze soort. Bovendien is van de Spaanse vindplaats Crespià een betrekkelijk compleet skelet van deze neushoorn beschreven (García-Fernandez et al., 2003).
Stephanorhinus etruscus was een wat langbenige neushoorn, maar was niet zo groot. Alle ledematen zijn in tegenstelling tot de wolharige neushoorn zeer rank gebouwd. De Etruskische neushoorn wordt gezien als een echte browser, een bladeter. Dit blijkt uit zijn laagkronige gebit, maar is ook goed af te leiden uit de meer horizontale stand van de kop en de vorm van de schedel. Zijn houding was geschikt om bladeren van struiken te eten en niet, zoals bij de wolharige neushoorn, gericht op kruiden en grassen op de grond.
De Etruskische neushoorn was een bewoner van savannebiotoop. Dit leefgebied had ook de voorkeur van de zuidelijke mammoet. Zoals de wolharige mammoet en de wolharige neushoorn vaak samen worden aangetroffen in Laat Pleistocene vindplaatsen, zo vinden we zuidelijke mammoet en Etruskische neushoorn veelvuldig gezamenlijk in Vroeg en Midden Pleistocene zoogdierfauna's.
